[The metabolic syndrome X or insulin resistance syndrome].

Na udruženost različitih metaboličkih poremećaja kao što su povišeni nivo šećera u krvi, hipertenzija i giht prvi je ukazao švedski doktor Kylin 1 dvadesetih godina prošlog veka. Pre nešto više od pola veka Vague 2, 3 iz Marseillea ukazao je da na visok rizik za pojavu bolesti krvnih sudova utiče ne samo količina nego i raspodela masti (androgeni, muški tip gojaznosti). Deset godina kasnije, 1966, Camus 4 prvi je upotrebio naziv metabolički sindrom (trisindrom) i upozorio da je kod bolesnika sa šećernom bolešću, hiperlipidemijom i gihtom znatno povećana mogućnost pojave bolesti krvnih sudova. Godine 1968. Haller i sar. 5 proširili su pojam metaboličkog sindroma i njime obuhvatili još i gojaznost, dislipoproteinemiju (poremećen odnos lipida u krvi), šećernu bolest tipa II, giht i povišen krvni pritisak. Nakon toga, metabolički sindrom pada u zaborav tokom dvadesetak godina, a 1988. godine Reaven 6 opisuje sindrom X, pod kojim podrazumeva šećernu bolest tipa II, dislipidemiju, povišen krvni pritisak i otpornost na insulin (insulinska rezistencija) . Reaven je naglasio da pod dislipidemijom podrazumeva povišenje nivoa triglicerida i sniženje vrednosti HDL holesterola i smatra da insulinska rezistencija nije poseban metabolički poremećaj. Iako naziv ukazuje da je u pitanju udruženost više različitih poremećaja koji nisu potpuno istraženi (simbol X) i čine jednu nepoznanicu, on se ipak zalaže za termin sindrom X i smatra da su nazivi metabolički ili dismetabolički sindrom, koji su ustanovljeni i najčešće korišćeni u Evropi, neodgovarajući, jer se oslanjaju na nejasan termin „metabolički“. Treba naglasiti da se sindrom X koristi kao termin i u kardiologiji. Odnosi se na pojavu tegoba anginoznog karaktera, sa pozitivnim testom fizičkog opterećenja i normalnim nalazom na koronarnim krvnim sudovima . Kako je u osnovi čitavog poremećaja insulinska rezistencija, DeFronzo i Ferrannini 8 predložili su naziv sindrom insulinske rezistencije (insulin resistance syndrome – IRS). Najverovatnije će, vremenom, ovakva definicija sindroma biti još neprikladnija, kada se broj poremećaja koji se dovode u uzajamnu vezu, a koji su povezani sa posledičnom insulinskom rezistencijom i hiperinsulinemijom, bude povećao. Može se reći da još uvek ne postoji terminološka saglasnost o ovom sindromu. Evropljani i dalje govore o metaboličkom ili plurimetaboličkom sindromu 9, , a upotrebljava se i naziv „mrtvački kvartet“ , „sindrom vesternizacije“, „Reavenov sindrom“. Amerikanci za navedeni sindrom upotrebljavaju termin sindrom X ili sindrom insulinske rezistencije. Svi se slažu da su bolesnici s tim sindromom veoma ugroženi kada su bolesti srca i krvnih sudova u pitanju .